ไม่อาจปฏิเสธได้ว่า เมื่ออายุเพิ่มมากขึ้นและก้าวเข้าสู่ช่วงสูงวัย สิ่งที่ตามมาคือเรื่องความสามารถทางกายภาพที่อาจลดลงและปัญหาทางสุขภาพที่มีมากขึ้น
หนึ่งในนั้น คือ ภาวะกล้ามเนื้อพร่อง และภาวะที่กล่าวมานี้ โดยในบทความนี้นั้นเราจะมาพูดถึงปัจจัยและสาเหตุในการเกิดภาวะมวลกล้ามเนื้อพร่อง กลุ่มคนที่มีโอกาสเสี่ยง รวมไปถึงแนวทางในการป้องกันที่จะเกิดภาวะดังกล่าว
ภาวะกล้ามเนื้อพร่อง (Sarcopenia) คืออะไร?
ภาวะกล้ามเนื้อพร่อง หรือ ภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อย (Sarcopenia) คือ ภาวะที่มวลกล้ามเนื้อลดลง ซึ่งจะส่งผลต่อสมรรถภาพทางกายที่ลดลง เช่น เคลื่อนไหวได้น้อยลง ที่เสี่ยงต่อการหกล้มที่บ่อยขึ้น
ภาวะนี้มักพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ โดยมีสาเหตุหลักจากหลายปัจจัย เช่น
การเคลื่อนไหวร่างกายน้อยหรือไม่ออกกำลังกาย
การเสื่อมของเซลล์กล้ามเนื้อตามอายุ
ปัจจัยทางพันธุกรรม
นอกจากนี้ ยังมี ปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญ ได้แก่ การขาดสารอาหาร โดยเฉพาะโปรตีน และการใช้ชีวิตที่ขาดกิจกรรมการขยับร่างกาย หรือ การออกกำลังกายอย่างต่อเนื่องในชีวิตประจำวัน
กลุ่มเสี่ยงและผลกระทบจากภาวะมวลกล้ามเนื้อพร่อง (Sarcopenia)
ภาวะกล้ามเนื้อพร่องพบได้มากขึ้นเมื่ออายุเพิ่มขึ้น โดยกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง ได้แก่
ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป
ตั้งแต่อายุประมาณ 50 ปี ร่างกายจะเริ่มสูญเสียมวลกล้ามเนื้อตามธรรมชาติ และการสูญเสียนี้จะเกิดขึ้นเร็วและเด่นชัดใน ผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปผู้ที่มีออกกำลังกายน้อย
ผู้ที่ใช้ชีวิตแบบนั่งอยู่กับที่นาน ๆ ไม่ค่อยขยับตัว หรือมีการเคลื่อนไหวร่างกายน้อยอย่างต่อเนื่องผู้ที่เคยหกล้มบ่อยหรือมีภาวะทุพโภชนาการ
การหกล้มซ้ำบ่อยครั้งอาจเป็นสัญญาณของกล้ามเนื้อที่อ่อนแรง นอกจากนี้ ผู้ที่เคยมีภาวะขาดสารอาหารหรือได้รับโภชนาการไม่เพียงพอ ก็มีโอกาสที่จะเกิดภาวะกล้ามเนื้อพร่องได้ง่ายขึ้นผู้ที่มีโรคเรื้อรังหรือโรคที่มีภาวะแทรกซ้อน
เช่น โรคไตเรื้อรัง หรือ โรคมะเร็งในระยะแพร่กระจาย
หากปล่อยให้ภาวะกล้ามเนื้อพร่องโดยไม่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม อาจส่งผลกระทบต่อความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวัน อย่างเช่น
กล้ามเนื้ออ่อนแรง ทำให้ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ยากขึ้น เช่น ลุกจากเก้าอี้ เดินขึ้นบันได หรือถือของหนัก
- เดินช้าลง และเสียการทรงตัว การทรงตัวที่ไม่ดีอาจทำให้เกิดการสะดุดหรือเสียหลักได้ง่าย
เสี่ยงต่อการหกล้ม ซึ่งอาจนำไปสู่การบาดเจ็บรุนแรง เช่น กระดูกหัก โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่กระดูกเปราะบางอยู่แล้ว ซึ่งอาจนำไปสู่การผ่าตัดและระยะพักฟื้นที่ยาวนาน
วิธีป้องกันภาวะกล้ามเนื้อพร่อง (Sarcopenia)
การป้องกันภาวะกล้ามเนื้อพร่องสามารถทำได้หลายวิธี โดยเน้นการเสริมสร้างและรักษากล้ามเนื้อให้แข็งแรงอยู่เสมอ ซึ่งสามารถเริ่มต้นได้จากพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ดังนี้:
- รับประทานอาหารที่มีโปรตีนอย่างเพียงพอ
โปรตีนเป็นสารอาหารหลักที่จำเป็นต่อการสร้างและซ่อมแซมกล้ามเนื้อ โดยแนะนำให้บริโภคโปรตีนในปริมาณประมาณ 1 – 1.2 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน สำหรับคนทั่วไป เช่น ถ้าน้ำหนัก 60 กิโลกรัม ควรได้รับโปรตีนประมาณ 60–72 กรัมต่อวัน
แหล่งโปรตีนคุณภาพสูง ได้แก่ เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไข่ ถั่วต่าง ๆ และผลิตภัณฑ์จากนม เช่น นม โยเกิร์ต
สำหรับผู้สูงอายุ ควรปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการเพื่อกำหนดปริมาณโปรตีนที่เหมาะสมเป็นรายบุคคล
- ขยับร่างกายและออกกำลังกายสม่ำเสมอ
การเคลื่อนไหวร่างกายเป็นประจำ เช่น การเดิน เล่นโยคะ หรือออกกำลังกายฝึกแรงต้าน (resistance training) ช่วยกระตุ้นการสร้างกล้ามเนื้อและป้องกันการเสื่อมของมวลกล้ามเนื้อได้เป็นอย่างดี
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำ
การตรวจเช็กสุขภาพร่างกายอย่างสม่ำเสมอ เช่น ตรวจระดับสารอาหาร ตรวจสมรรถภาพกล้ามเนื้อ หรือประเมินความเสี่ยงต่อภาวะพร่องทางโภชนาการ จะช่วยให้สามารถเฝ้าระวังและวางแผนการดูแลได้อย่างเหมาะสม
สรุป
ภาวะกล้ามเนื้อพร่อง (Sarcopenia) เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ โดยเริ่มมีความเสี่ยงตั้งแต่อายุประมาณ 50 ปีขึ้นไปและจะเด่นชัดเมื่ออายุ 60 ปีขึ้นไป ซึ่งเกิดจากการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อ ความแข็งแรง และสมรรถภาพทางกายตามวัยที่ลดลง รวมถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่เหมาะสม เช่น การเคลื่อนไหวและออกกำลังกายน้อย หรือการรับประทานอาหารที่ขาดโปรตีน
หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแลและปรับพฤติกรรม อาจส่งผลให้เกิดปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น แรงน้อยลง เดินช้าลง สูญเสียการทรงตัว และเสี่ยงต่อการหกล้มหรือกระดูกหักได้มากขึ้น ซึ่งอาจนำไปสู่การผ่าตัดและการพักฟื้นที่ยาวนานมากขึ้น
อย่างไรก็ตาม ภาวะกล้ามเนื้อพร่องสามารถป้องกันและชะลอได้ด้วยการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม ทั้งการรับประทานอาหารที่มีโปรตีนเพียงพอ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และการตรวจสุขภาพเป็นประจำ เพื่อคงความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และคุณภาพชีวิตที่ดีในระยะยาว
แหล่งอ้างอิง
https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=1201
https://www.bangkokhospital.com/…/muscle-wasting-in-the…
https://www.masterseniorhome.com/th/articles/16121-ภาวะกล้ามเนื้อพร่อง
https://healthyelderly.md.chula.ac.th/…/sarcopenia…/
ผลิตภัณฑ์ไทยโอซูก้ามีหลากหลายสูตรตามภาวะโภชนาการที่เปลี่ยนไป เลือกให้เหมาะตามความต้องการ อยากรู้จักคลิกเลย
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
Facebook : Thai Otsuka Nutrition Club
LINE OA : @thaiotsuka
Instagram : @thaiostuka