โภชนาการสำหรับผู้ป่วยไต ทำไมต้องเลือกอาหารทางการแพทย์?

“อาหาร” คือความท้าทายสำคัญสำหรับผู้ป่วยโรคไต เนื่องจากไตไม่สามารถทำงานเพื่อกำจัดของเสียได้เหมือนเดิม การเลือกโภชนาการที่ถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญ ด้วยเหตุนี้ “อาหารทางการแพทย์โรคไต” จึงเข้ามาเป็นทางเลือกที่สะดวก ช่วยให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารที่ปลอดภัยและครบถ้วนยิ่งขึ้น

หัวใจสำคัญของ “อาหารโรคไต” ควบคุมอะไรบ้างเพื่อชะลอความเสื่อม

โปรตีนคุณภาพในปริมาณที่เหมาะสม

เมื่อป่วยเป็นโรคไต การควบคุมการบริโภคโปรตีนจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะเมื่อร่างกายย่อยโปรตีนจะเกิดของเสียคือ “ยูเรีย” ซึ่งไตมีหน้าที่ขับออกทางปัสสาวะ หากไตทำงานได้ไม่ดี ร่างกายจะไม่สามารถขับยูเรียออกได้หมด ทำให้ยูเรียสะสมจนเป็นพิษได้

โซเดียมและโพแทสเซียม

ไตมีหน้าที่ควบคุมระดับโซเดียมและโพแทสเซียมในร่างกาย ดังนั้นผู้ป่วยโรคไตจึงต้องควบคุมปริมาณทั้งสองชนิดนี้อย่างเคร่งครัด

• โซเดียม: หากมีปริมาณสูงเกินไป อาจทำให้ไตเสื่อมเร็วขึ้น เสี่ยงเกิดอาการบวมและความดันโลหิตสูง
• โพแทสเซียม: หากมีปริมาณสูงเกินไปอาจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะหรือหัวใจวายได้

ฟอสฟอรัส

ฟอสฟอรัสที่สะสมในเลือดสูงเกินไปจะส่งผลให้กระดูกอ่อนแอและเปราะบางลง นอกจากนี้ยังอาจทำให้เกิดอาการคันตามผิวหนัง และภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้อีกด้วย

ความท้าทายในการเตรียม “อาหารคนไข้โรคไต” ในชีวิตประจำวัน

การจำกัดสารอาหาร

การลดเครื่องปรุง หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปหรืออาหารสำเร็จรูป รวมถึงการชั่งน้ำหนักโปรตีนเพื่อให้มั่นใจว่าร่างกายจะได้รับสารอาหารในปริมาณที่พอดีและเพียงพอ

ต้องเตรียมอาหารเอง

อาหารที่เตรียมนั้นควรระมัดระวังเรื่องสารอาหารต่าง ๆ เป็นอย่างมาก เช่น การชั่งตวงเนื้อสัตว์ให้ได้โปรตีนที่พอดี การหั่นและต้มผักและผลไม้เพื่อจำกัดปริมาณของโพแทสเซียม การจำกัดอาหารบางประเภทเพื่อลดอาหารที่มีฟอสฟอรัสสูง

คอยอัปเดตความรู้อยู่เสมอ

ปรึกษาแพทย์และนักโภชนาการเพื่ออัพเดตข้อมูลโภชนาการอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้ส่งผลดีต่อร่างกาย หรือสามารถนำมาพลิกแพลงกับการปรุงอาหารสำหรับโรคไตได้อย่างยืดหยุ่นยิ่งขึ้น

“อาหารทางการแพทย์” คืออะไร ต่างจาก “อาหารเสริมโรคไต” อย่างไร?

อาหารทางการแพทย์สำหรับโรคไตนั้นแตกต่างจากอาหารเสริมโรคไตที่ “สารอาหาร” โดยอาหารทางการแพทย์นั้นจะมีสารอาหารที่ผู้ป่วยโรคไตต้องการครบถ้วน และอยู่ในปริมาณที่เหมาะสม ในขณะที่อาหารเสริมโรคไตจะเป็นอาหารเสริมของสารอาหารบางชนิด หรือบางหมวดหมู่เท่านั้น อาจจะใช้ทดแทนเป็นมื้ออาหารไม่ได้

อาหารทางการแพทย์สำหรับผู้ป่วยโรคไตโดยเฉพาะ ประกอบด้วยอะไรบ้าง

เมื่อพิจารณาถึงส่วนประกอบโดยรวมของอาหารทางการแพทย์สำหรับผู้ป่วยโรคไตนั้น ส่วนใหญ่แล้วจะมีส่วนประกอบดังนี้

• มีอัตราส่วนของพลังงานจากโปรตีน 8% คาร์โบไฮเดรต 52% ไขมัน 40%
• มีส่วนผสมของไอโซมอลตูโลส ไฟเบอร์ซอล-2 และฟรุกโตโอลิโกแซคคาไรด์
• ผสมน้ำมันคาโนลา น้ำมันเอ็มซีที และน้ำมันดอกคำฝอยโมเลกุลสูง

ซึ่งตัวอย่างของส่วนผสมอาหารทางการแพทย์โรคไตนั้น ขอแนะนำเป็นอาหารเสริมทางการแพทย์ Once Renal 

วิธีรับประทานอาหารทางการแพทย์สำหรับผู้ป่วยโรคระยะก่อนล้างไต

1. เตรียมอาหารทางการแพทย์สำหรับโรคไตที่ความเข้มข้น 1.8 กิโลแคลลอรี/มล. สำหรับผู้ป่วยโรคไตก่อนล้างไตที่ต้องจำกัดน้ำ
2. ละลายผลิตภัณฑ์ 5 ช้อน (76 กรัม) ในน้ำ (สามารถละลายได้ทั้งน้ำอุณหภูมิห้อง น้ำเย็น หรือน้ำอุ่น)
3. เมื่อได้อาหารทางการแพทย์ 124 มิลลิลิตรแล้ว ให้ปรับส่วนผสมสุดท้ายจนได้ปริมาตรรวม 200 มิลลิลิตร โดยส่วนผสมสุดท้ายนั้นต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
4. ควรดื่มทันทีหรือเก็บในภาชนะที่ปิดสนิทแล้วแช่เย็นในอุณหภูมิ 2-8 องศาเซลเซียส จากนั้นควรดื่มให้หมดภายใน 24 ชั่วโมง

วิธีการรับประทานอาหารทางการแพทย์สำหรับผู้ป่วยโรคไตระยะก่อนล้างไต

• ดื่มระหว่างมื้ออาหาร สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะเบื่ออาหารหรือทานอาหารได้น้อยแต่ต้องการพลังงานและโปรตีนเพื่อรักษาน้ำหนักตัว
• ดื่มทดแทนมื้ออาหาร สำหรับผู้ป่วยโรคไตที่ต้องควบคุมปริมาณและสารอาหารอย่างเข้มงวด ไม่ว่าจะเป็น โปรตีน โซเดียม โพแทสเซียม และฟอสฟอรัส หรือผู้ป่วยที่ต้องให้อาหารผ่านสายยาง